ARAŞTIRMAKUR'AN

Kur’an’i kıssaların ana teması…

Kuran’da içerik olarak kıssalar bol bol anlatılarak bütün bir kitaba dağılmıştır. Kuran da geçen kıssalar gerek anlatım tarzı gerekse dil yapısı bakımından mucizevi bir yapıdadır. Helak konusu hakkında Kuran’da daha çok kıssalar halinde bahsedilmiştir. Kıssalar bizlere geçmiş kavimlerin toplumsal yapısı, fikri yapısı ve dönemin yapısı hakkında genel bir bilgi verir ve helak edilmelerinin gerekçesinden bahsederek geçmiş toplumların başlarına gelenleri bizlere iletir.

Kuran-ı Kerim’de peygamberlere ve milletlere ait kıssalar bol miktarda bulunur. Kuran’ın önemli bir kısmı geçmiş peygamberlerden ve ümmetlerden bahseder. Taberi gibi bazı müfessirler kıssaların, Kur’an’ın 1/3’ünü kapladığını iddia ederken, bazıları 2/3’ünü kapladığı fikrini ortaya atmıştır. İki fikrinde kesinliği olmadığı gibi kıssaların Kuran’da önemli bir yere sahip olduğundan şüphe yoktur.

Birçok kaynağı incelediğimizde bizlere geçmiş toplumlar hakkında bilgi verirler. Tarihte daha geriye gidildikçe bu kaynaklara ulaşmak zorlaşır. Bununla birlikte tarihte geriye gittikçe güvenilirlik azalır. Birçok kaynak bize geçmiş kavimlere ait kıssalardan bahseder. Bu kaynakların bir kısmında karşılaştırma yaptığımızda çelişkileri rahatlıkla görmemiz mümkündür. Bir kaynakta kıssa farklı bir şekilde anlatılırken diğer bir kaynakta ilk kaynağımızın aksine bizlere aynı olayı bambaşka bir şekilde anlatmıştır. Güvenilirlik probleminden dolayı bizlerin en doğru ve çelişkisiz bilgiye ulaşmak için kullanacağımız tek kaynak Kur’andır.

Kıssalar bize Tevhid kavramının tarihsel tanımlamasını da yapar. Bununla beraber kıssalar bize gönderilen peygamberlerin gönderildiği toplumla olan ilişkileri, problemleri ve çatışmaları hakkında bilgi verir. Kur’an da herhangi bir ayette bahsedilen kıssa orada son bulmaz. İlerleyen surelerde aynı kıssadan tekrardan bahsedilir. İlk ayette üstü kapalı bir şekilde kıssayı anlatırken ilerleyen surelerde aynı kıssayı daha ayrıntılı bir şekilde anlatır. Yukarıda da sözünü ettiğimiz gibi bizler kıssalara ulaşmak için tek ve çelişki bulunmayan kaynak olarak Kur’an’ı ele aldık.

Kuranın indiriliş amacı neyse kıssalardan bahsedilmesi de aynı amaç içindir. Kıssalar bizlere geçmiş toplumlar hakkında bilgi verirken aynı zamanda Kuranın indiriliş gayesiyle de birleşir. Yüceliği, etkileyiciliği ve üslubu ile okuyucu da derin etki bırakır. Ve muhatap anlatılan olayları kendi zihninde şekillendirerek sanki o sahneyi yaşıyormuş gibi bir hisse kapılır. Bu kıssa sanatının, Kuran ile buluşmasından kaynaklanan etkileyici özelliğinin kanıtıdır.

Vahyin karşısında muhatapların verdiği tepki ve davranışları en net şekilde bizlere kıssalar haber verir. Bu kıssalar aynı zamanda bizlere Allah’ı, Peygamberi ve ahireti tanıtarak yeryüzünde bu yaşantıların güncel kalmasını sağlar.

Kıssalarda gerçekte yaşamış kahramanlar, anlatılan hadiseler vasıtasıyla Allah’ın hikmetine, rahmetine ve adaletine vurgu yapılarak Kuran’ın diğer bölümlerinde anlatılan gerçekleriyle somut anlatımını yapar.

Kuran kıssalarının hedefi, inkar da direnenlere geçmiş kavimlerin başlarına gelenleri haber vererek uyarmaktır. Bu anlatım yapılırken hiçbir kıssada belirli bir tarih verilmez. Belirli bir isimden bahsedilmez. Sadece toplulukların isimleri ve peygamberlerinden bahseder. Buradaki özellik kıssaların öğüt özelliği taşımasıdır. Kıssalar da bahsedilen olayların zamanla sınırlandırılmaması için hiçbir kıssa da belirli bir mekân, tarih ve şahsiyet adı verilmez. Kıssalardaki amaç yaşanan olayların üzerinden ne kadar zaman geçerse geçsin kıssalardaki toplumların fikri yapısını reddederek insanları o fikri yapıdan uzaklaştırmak ve uyarmaktır.

Kuran’ın nazil olmasından epey bir süre sora bazı araştırmacılar tarihselcilik fikriyle kıssaların yaşanılan toplumlarda kaldığı ve bu yüzden ileriye yönelik bir mesaj taşımadığı fikrini savunmuşlardır. Bahsedilen kıssayı zamanın parmaklıklarıyla anlatılan zamana hapsetmişlerdir. Oysa Kuran’a baktığımız zaman hemen kıssaların ardından gelen öğüt mesajı bizlere kıssaların amacının anlatılan olayın üzerinden ne kadar zaman geçerse geçsin anlatılmak istenilenin olayın mantığını muhataba anlatmak olduğu mesajını açıkça vermektedir. Bundan kaynaklı olarak kıssalar hiçbir zamana hapsedilemez. Üzerinden her ne kadar süre zarfı geçerse geçsin bağlayıcılığını korumaktadır.

Kuran’ın kıssaları hatırlatmasındaki amaç insanların ibret almasıdır. Bundan kaynaklı olarak kıssalar nasihat ederek kâfirleri korkutmak, müminleri övmek amacı taşır. Birçok kıssa insanların olayı ve mantığı daha net kavraması için farklı surelerde tekrar edilir. Birçok kez tekrar edilmesine rağmen canlılığını koruyarak muhataba aynı olayı farklı bir bakış açısından bakmasını sağlayarak muhatabın ilgisini her tekrar da arttırır.

Kıssaların asıl amacı ahlaki terbiyedir. İnsanları olaylar kadar hiçbir şey etkileyemez. Kuran’da bahsedilen tarihi yaşantılar ve kıssalar sadece geçmiş olayları anlatmak değil aynı zaman da tarihin derinliklerinde geçirilmiş tecrübelerin ışığından yararlanarak bize hayatın zor ve uzun yolunda yaktığı yeşil ve kırmızı ışıklardır. Bu kıssalar bize geleceğimizi belirlemede önemli işaretler olarak verilmiştir. Kur’an, tarihin belirli bir zamanında yaşanmış bu olayları sahneye koyarken ya işlediği konuyu örneklendirmekte, ya da inananların veya inkârcıların içinde bulundukları durumu veya tarihte sergiledikleri davranışların, tarihte yaşanan benzerlerini anlatarak onları teselli veya tehdit etmekte ya çok temel bir ahlak problemine işaret etmekte ya da benzer bir amaç gütmektedir.

Kuran’da ki kıssaların anlatılma amacı birçok müellif tarafından tartışılmış bazen uzlaşma sağlanmış bazen çatışma yaşanmıştır. Biz birkaç müellif tarafından yapılan yorumlardan kısaca bahsederek konumuzu sonlandırmak itiyoruz.

Seyyid Kutub Kuran kıssalarının anlatılmasının gayelerini şöyle sıralamaktadır.;

  1. Vahiy ve Risalet’in ispat edilmesi
  2. Tüm dinlerin aynı kaynaktan yani Allah’tan geldiğini haber vermek.
  3. Semavi dinlerin esas itibari ile bir olduğunu göstermek.
  4. Peygamberlerin tebliğ yolu ile kavimlerinin sonlarının birbirlerine benzediğini bildirmek.
  5. İbrahim’e ve israiloğularına indirilen dinler ile Hz.Peygamber’e indirilen din arasındaki ortak esası açıklamak.
  6. Peygamber’e ve iman edenlere sonunda Allah’ın yardım ederek onları muzaffer kıldığı yalancıları mahvettiği belirtilerek Hz. Peygamber’i manen güçlendirmek, inkâr edenlerin ise kalplerini etkileme amacı gütmek.
  7. Müjdeleme ve Korkutma
  8. Allah’ın peygamberlere ve seçkin kullara lütfettiği nimetlerin açıklanması.
  9. Şeytanın aldatma ve ayartmasına karşı insanları uyarmak.
  10. Allah’ın kudretinin sonsuzluğunu ve her şeye kadir olduğunu açıklamak.

Şevki Saka ise Kuran kıssalarının anlatılmasının gayelerini şu şekilde sıralar;

  1. Kur’an’ın vahiy mahsulü, Hz. Peygamber’in de Allah tarafından gönderildiğini ispat.
  2. Peygamberi teselli etmek. Ona güç kazandırmak ve davet ettiği kişilerin ruhunda derin bir etki uyandırmak.
  3. Nuh zamanından Peygamberimiz zamanına kadar tüm dinlerin esasta bir olduğunu, Yüce Allah tarafından gönderildiğini ve bütün insanların bir ümmet olduğunu belirtmek.
  4. İnsanların şeytanın kandırmasına karşı uyanık olmalarını sağlamak.
Tepkinizi İfade Edin
Like
Love
Haha
Wow
Sad
Angry

* Kaynak belirtmek suretiyle alıntı yapılabilir.
* Yazarın düşüncesi, sitenin genel düşüncesinden farklı olabilir (Düşünce farklılığı zenginliğimizdir).
* Yazının tüm sorumluluğu yazarın şahsına aittir.

0 0 Oy
Gönderiyi Puanla
Abone ol
Bildir
guest
0 Yorum
Satır İçi Geri Bildirimler
Tüm yorumları gör

İlgili Makaleler

Başa dön tuşu
0
Düşüncelerinizi bildirmek ister misiniz, lütfen yorum yapınx